मुंबई/दि. २१ – कोरोना साथीच्या आजारामुळे बहुतेक ग्राहक ऑनलाइन शॉपिंगकडे वळू लागले आहेत. कंपन्यांच्या उत्पादनांची ऑनलाईन विक्री वाढली आहे. वेबसाइट लाँच करून तिच्यमार्फत विक्री करणा-यांचा चांगलाच फायदा होत आहे. ई-कॉमर्सच्या नव्या युगात ग्राहकांचे वर्तन कसे बदलत आहे आणि या नव्या टप्प्याला उद्योग कसा प्रतिसाद देत आहेत, या सास नावाच्या एका संस्थेने अभ्यास केला. रिटर्न, शिपिंग, ब्रँड वेबसाइटचा विकास आणि तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्याच्या परिणामांचा या अभ्यासात आढावा घेण्यात आला आहे. टाळेबंदी करण्यापूर्वी ई-कॉमर्सवर जेवढा व्यवसाय होत होता, त्यापेक्षा जास्त व्यवसाय आता व्हायला लागला आहे. जून २०२० पासून ऑर्डरमध्ये १७ टक्के वाढ झाली आहे.
ग्राहकांची पद्धत आणि निवड बदलली आहे. हेल्थ फार्मा, एफएमसीजी आणि कृषी या भागांत मागणी वाढली आहे. पहिल्यांदा ऑनलाईन खरेदी करणा-या दुकानदारांची संख्याही वाढली आहे. कोरोनानंतर ई-कॉमर्स पुन्हा सुरू झाल्यापासून परतावा दर ३० टक्क्यांनी कमी झाला आहे. हे नवीन सुरक्षा नियमांमुळे घडले. आवश्यक उत्पादनांच्या मागणीमुळेही वस्तू परत करण्याचे प्रमाण कमी झाले. आवश्यक उत्पादने सामान्यत: परत येऊ शकत नाहीत. तथापि, परताव्याच्या दरात ही कपात बराच काळ सुरू राहते का, हे पाहणे औत्सुक्याचे ठरणार आहे. पूर्वीपेक्षा बरेच ग्राहक थेट ब्रँड वेबसाइटवरून खरेदी करीत आहेत. किरकोळ ब्रँड आता त्यांची ऑनलाइन क्षमता वाढवित आहेत आणि ग्राहक मिळवण्यासाठी नवीन रणनीती अवलंबत आहेत. मागील वर्षात, वेबसाइट बनविणा-या ब्रँडची वाढ ६५ टक्के आहे. त्यांच्या वेबसाइटवरून पाठविलेल्या ऑर्डरची संख्या वाढली आहे. भारतातील ई-कॉमर्स सिस्टीम अधिक चांगली होत आहे. मोठ्या संख्येने ब्रँड थेट ग्राहकांशी संपर्क साधण्याचा प्रयत्न करीत आहेत. यासाठी, एकीकडे ब्रँडने स्वत: ची वेबसाइट तयार केली आहे, तर दुसरीकडे ब्रॅण्डसुद्धा बाजारपेठेत कार्यरत आहेत. ब्रँडच्या वेबसाइटवरून थेट खरेदी करणा-या ग्राहकांची संख्या बाजारपेठेच्या तुलनेत वेगाने वाढली आहे. ब्रँड वेबसाइटस्ने ऑर्डरच्या प्रमाणात ८८ टक्के वाढ नोंदविली आहे, तर बाजारपेठेतील ऑर्डरमध्ये ३२ टक्के वाढ दिसून आली आहे.
भारतातील ई-कॉमर्स क्षेत्रात स्थिर वाढ नोंदली जात आहे. ई-कॉमर्सच्या ऑर्डरमध्ये २० टक्के ढ झाली आहे, तर जीएमव्हीमध्ये ११०० रुपयांच्या ऑर्डर आकारात २३ टक्के वाढ झाली आहे. सौंदर्य प्रसाधनांच्या क्षेत्रातील ऑर्डरमध्ये १३० टक्के वाढ झाली आहे. यानंतर एफएमसीजी आणि कृषी व आरोग्य व फार्मा यांच्या अनुक्रमे ५५ आणि ३८ टक्क्यांची वाढ झाली आहे. सर्व ई-कॉमर्स कंपन्या आज महानगरांच्या व्याप्तीच्या पलीकडे जाऊन लहान शहरांवर लक्ष केंद्रित करीत आहेत.
महाराष्ट्र, दिल्ली, कर्नाटक आघाडीवर
देशातील एकूण ऑनलाईन मागणीत सध्या दुस-या श्रेणीतील शहरांचा वाटा सुमारे ६६ टक्के आहे. येत्या काही वर्षांत ही आकडेवारी वाढण्याची शक्यता आहे. तिस-या स्तरावरील आणि त्याही पुढे असलेल्या शहरांमध्ये ५३ टक्के वाढ नोंदविण्यात आली आहे. ई-कॉमर्सच्या मागणीत दिल्ली-एनसीआर, महाराष्ट्र आणि कर्नाटक ही तीन राज्ये आघाडीवर असून एकूण मागणीपैकी ६५ टक्के मागणी या तीन राज्यांतील आहे.
